نشریه تاریخ پزشکی
پیاپی 12 (پاییز 1391)

مساله ی اعجاز قرآن، از دیرباز مورد توجه علماء و اندیشمندان بوده است. یکی از جنبه های آن اشارات علمی موجود در قرآن است که شاید امروزه با علم تجربی بتوان از آن پرده برداشت. از آن میان می توان به نکات جنین شناسی و مراحل تکامل ادمی اشاره کرد. بر خلاف آنچه که تصور می شود، وجود حقایق علمی در قرآن کاملا با علوم زیستی انطباق دارد و قرآن از طریق آیه «إن فی خلق السماوات والارض واختلاف اللیل والنهار لآیات لاولی الالباب»(آل عمران/190) محققا در خلقت آسمان ها و زمین و رفت و آمد شب و روز، دلایلی روشن برای خردمندان است. همه بشریت را به تفکر در پدیده های جهان دعوت می کند.
مطالعه حاضر یک پژوهش کاربردی - بنیادی بوده که با بررسی متون، رشد و تکامل انسان را از دیدگاه قرآن و علمپ زشکی مورد مطالعه قرارداده است در این مطالعه استراتژی جستجو با سوال زیر شکل گرفت آیا آیات قرآن که در مورد علم جنین شناسی و رشد و تکامل انسان 1400 سال پیش نازل شده شده با علم پزشکی امروز تطابقی دارد؟ علم پزشکی امروز این آیات را رد می کند یا تایید؟ برای انجام بررسی متون ازکلید واژه های «قرآن»، «جنین شناسی»، «مراحل رشد» و «پزشکی و درمان» به تنهایی یا به صورت ترکیبی در سایت و سایر بانک های الکترونیکی فارسی مشتمل بر منابع Google پایگاه اطلاعات علمی،(medlib.ir) وزارت بهداشت بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران، (SID) پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، (Iranmedex) و(Magiran) بانک اطلاعات نشریات کشور،(IranDoc) همچنین جستجو در سایر بانک های الکترونیکی لاتین از طریق Proquest،Ovid کتابخانه ملی دیجیتال مشتمل بر سایتهای جستجو صورت گرفت همچنین جستجوی غیرEbsco و الکترونیکی با مراجعه به آرشیو مجلات کتابخانه ای و بررسی منابع در دسترس فارسی در رابطه با کتب دینی و قرآنی و همچنین مقالات چاپ شده در مجلات علمی پژوهشی و آموزشی و سمینارهای سالانه طب و قرآن انجام گردید و سعی گردید به سوالم حوری پژوهش که همان بررسی مراحل زندگی و رشد انسان در آیات قرآن و مطابقت دادن آن با علم پزشکی روز است پاسخ داده شود.
پس از بررسی آیه های قران در زمینه چگونگی آفرینش انسان، رشد و تکامل تدریجی انسان در رحم مادر و زندگی پس از تولد طفل تا مرگ انسان را در 18 مرحله مورد بررسی قرار داده است و با یافته های علمی تطبیق داده شده است که کاملا با یافته های علمی مطابقت داشته است.
پس از بررسی مراحل تکامل انسان مشاهده گردید که ایات قران نه تنها با یافته های علمی مغایرتی ندارد بلکه کاملا با آنها مطابقت دارد. قرآن یک کتاب علمی نیست، بلکه کتاب نشانه ها و آیات است. این نشانه ها آدمی را بر آن می دارد تا هدف از خلقت خویش و هماهنگ زیستن با طبیعت را در یابد.

یکی از بهترین راه درمان بیماری های جسمی و روانی«روزه درمانی» است که به روزه شکم، جسم را درمان بخشیم و با روزه نفس، جان و روان خود را. روزه داری علاوه بر فواید جسمی، مزیت های روانی و اجتماعی زیادی برای افراد به همراه دارد. افراد بیمار نیز با توجه به نوع بیماری و تشخیص پزشک معالج می توانند روزه داری نمایند؛ مطالعات زیادی بر تغییرات وارد شده بر وزن، فشار خون، شاخص توده بدنی، چربی و کلسترول و تریگلیسرید و. . در طول روزه داری انجام شده است که همه حاکی از بهبود وضعیت سلامتی بدن در دوران روزه داری می باشند. همچنین روزه داری که از امور اصلی اخلاقی و پرورش افکار انسان می باشد بر سلامت معنوی انسان که بر شخصیت و در نهایت رفتار و اخلاق افراد تاثیر بسزایی دارد.

در برخی از بیماران سلامت روانی، جسمانی و معنوی مختل می شود. رفتارهای مذهبی به ویژه دعا می تواند باعث افزایش انرژی معنوی و ایجاد نگرش مثبت در بیمار شود. همچنین استعانت مذهبی و دعا کردن نقش مهمی در قبول بیماری ها دارد و با کاهش آشفتگی های معنوی سبب انگیزه مثبت درمانی نیز می شود.این پژوهش با هدف بررسی ارتباط دعا برسلامت و بهبودی بیماران انجام گرفت.
این مطالعه، به روش مروری انجام شده است. داده ها با روش اسنادی و جستجو در پایگاه ها و منابع اطلاعاتی علمی اینترنتی گردآوری شده است.
مطالعات جدید نشان داده است که معنویت و عقاید مذهبی نقش و اثر زیادی بر سلامت روانی و جسمی افراد دارند و به عنوان راهکاری رایج برای مقابله با مشکلات به حساب می آیند. اطلاعات و یافته های ما مربوط به بررسی مقالات و پژوهش های مختلف درمورد تایید همین مطلب می باشد.
بررسی یافته ها حاکی از تاثیر مثبت دعا بر سلامت و بهبودی بیماران می باشد.

از نیمسال دوم سال تحصیلی 90-89، درس جدیدی در مقطع کارشناسی رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایلام تحت عنوان اخلاق و مقررات حرفه ای در پرستاری، ارائه گردید. هدف از این مطالعه بررسی نظرات دانشجویان راجع به درس مذکور به منظور شناسایی نقاط ضعف و قوت آن و انجام اصلاحات لازم بوده است.
در یک مطالعه توصیفی، 81 دانشجوی مقطع کارشناسی رشته پرستاری که درس مذکور را گذرانده بودند با استفاده از سرشماری انتخاب شدند و نظرات آنها با استفاده از یک پرسشنامه محقق ساخته شامل 24 گویه با طراحی 5 گزینه ای لیکرت(از بسیار زیاد تا بسیار کم) و 9 پرسش بازپاسخ مورد برسی قرار گرفت. پرسشنامه شامل 6 حوزه ضرورت(3 گویه)، تناسب(3)، سازماندهی(2)، سودمندی ادراک شده(7)، سودمندی احتمالی(4) و الزامات اجرایی(5) بود. سوالات بازپاسخ، نظرات دانشجویان در مورد بهترین مقطع ارائه درس، روش ارزشیابی، کفایت میزان ساعت اختصاص داده شده، کفایت محتوا، روش تدریس، ویژگی های استاد و تناسب سرفصل را مورد بررسی قرار می دادند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه حضوری و الکترونیکی و به فاصله یک ماه از پایان امتحانات نیمسال و از مرداد ماه 90 تا بهمن ماه 91 در 4 گروه انجام گردید.
75 نفرپرسشنامه را تکمیل نمودند که از این تعداد 53 نفر(7/70%)دانشجوی مونث بودند. یافته ها نشان داد که 4/85% شرکت کنندگان ضرورت وجود درس را بسیار زیاد گزارش کرده بودند، 4/73% سازماندهی، 7/74% سودمندی ادراک شده، 7/82% سودمندی احتمالی و 81% تناسب آن با وظایف پرستار را بسیار زیاد گزارش کرده بودند. همچنین 4/81% شرکت کنندگان پیشنهاد کرده بودند که بخش تاریخچه و سیر تحولات اخلاق پزشکی از سرفصل حذف یا تعدیل شود، 7/70% شرکت کنندگان، بهترین زمان ارائه درس را ترم ششم و پیش از ورود به کارآموزی عرصه، دانسته بودند و 88% افزایش میزان ساعت به 2 واحد را پیشنهاد و 76% شرکت کنندگان امتحان ایستگاهی مبتنی بر سناریو را برای ارزشیابی مناسب می دانستند. 7/90% شرکت کنندگان الگوی اخلاق بودن را شرط لازم استاد دانسته بودند و 80% آنها لزوم تدریس مباحث حقوقی توسط استاد حقوق و 28% شرکت کنندگان، لزوم تدریس مبحث نظریه های اخلاقی توسط استاد رشته اخلاق را لازم دانسته بودند با توجه به فقدان برنامه درسی مشخص راجع به اخلاق و مقررات حرفه ای در مقطع کارشناسی رشته پرستاری و رشد فزاینده چالش های اخلاقی و حقوقی در حرفه، لازم است نسبت به ارائه ماده درسی با سرفصل مرتبط اقدام لازم به عمل آید. نتایج این مطالعه نشان می دهد که علاوه بر لزوم توانمندسازی اساتید جهت تدریس مباحث اخلاقی و حقوقی مرتبط با حرفه، حتی الامکان از صاحبنظران رشته حقوق در تدریس مباحث مرتبط استفاده شود و نیز لازم است به چالش های اخلاقی و قانونی حرفه پرستاری بیش از مباحث راجع به تاریخچه پرداخته شود و نیز از اساتیدی استفاده شود که خود عامل به اخلاق حرفه ای باشند.

با مطالعه در قرآن کریم در مبحث تغذیه که نیاز روزانه واساسی بشر می باشد به مواردی برمی خوریم که بررسی ارزشی آن ها در این مطالعه را به خود اختصاص می دهد، مواردی نظیر سیر، پیاز، عسل، عدس، خرما و...که مجموعه آن ها یا بررسی مواردی هریک از این مواد به نکات ارزشمندی از جمله پیشگیری و درمان بیماری هایی که انسان ها با آن مواجهه هستند ازجمله درمان و جلوگیری و بهبود بیماری های: پوستی، گوارشی، عصبی، قلبی، کبدی، کلیوی، مجاری، عروق و خونی و... را در پی دارد.

قرآن کریم در خصوص بعد جسمانی انسان که جایگاه و میزبان روح مقدسی است که از جانب خالق یکتا در این کالبد جسمانی دمیده شده است، اهتمام ویژه ای دارد و در پی آن آگاهی از اصول تغذیه صحیح به منظور بهره مندی از یک تغذیه مناسب و حفظ و صیانت از امانت ارزشمند الهی از هر گونه بیماری امری کاملا ضروری به شمار می رود. در آیه اول سوره تین خداوند نام دو میوه انجیر و زیتون را ذکر کرده است و به آنان قسم یاد شده است. سوگند خداوند خود می تواند صحه ای بر اهمیت این میوه باشد. انجیر ازخانواده توت (moraceae) به طور گسترده ای در طب سنتی به منظور درمان اختلالات سیستم اعصاب، سیستم اندوکرین، سیستم معدی- روده ای، سیستم تولیدمثل، سیستم تنفسی و عفونت ها استفاده شده است. هدف از این مقاله جستجو و گردآوری مطالبی در رابطه با خواص انجیر در احادیث، متون اسلامی، طب سنتی، و تحقیقات عل می صورت گرفته در رابطه با خواص درمانی انجیر است. جمع آوری اطلاعات راجع به انجیر با جستجوی الکترونیک در سایت هایی همچون Pubmed، Direct Science، سایر سایت های علمی، قرآن کریم، کتب دینی و احادیث صورت گرفته است. تحقیقات نشان داده است انجیر حاوی فیبر محلول و غیر محلول، فیتواسترول، آمینواسید، ترکیبات فنول است. خواص فارماکولوژیک میوه تازه انجیر و ترکیبات ایزوله شده از آن همچون ضد دیابت، کاهش قند خون، آنتی باکتریال، کاهش دهنده چربی خون،آنتی اکسیدان، ضد سرطان و ضد یبوست به اثبات رسیده است.